Çok Düşük Kalorili Diyetler (VLCD): Etkileri, Riskleri ve Uygulama Kriterleri:

1. Giriş

• Çok Düşük Kalorili Diyetler (VLCD), günlük enerji alımını 800-1200 kcal seviyesine indiren diyetlerdir (1).
• Obezite, tip 2 diyabet, tıkayıcı uyku apnesi gibi sağlık problemleri olan bireyler için kısa süreli kilo kaybı sağlamak amacıyla kullanılmıştır (2).
• Bariatrik cerrahi öncesinde, kilo sınıfı sporları yapan atletlerde veya vücut geliştirme sporcularında da uygulanmaktadır (3).

2. VLCD’nin Vücut Kompozisyonuna Etkileri

2.1 Hızlı ve Yavaş Kilo Kaybı Karşılaştırması

• Hızlı kilo kaybı grubunda, toplam vücut suyu, yağsız vücut kitlesi ve bazal metabolizma hızında (RMR) daha fazla azalma gözlenmiştir (4).
• Yavaş kilo kaybı (KK), RMR’yi daha iyi korurken, yağsız vücut kitlesi açısından iki yöntem arasında anlamlı fark bulunmamıştır (5).
• VLCD ile verilen kiloların %40-50’si 1-2 yıl içinde geri alınabilmektedir (6).

2.2 Metabolik ve Lipid Profili Üzerindeki Etkiler

• İnsülin direnci ve hassasiyeti hızlı kilo kaybı grubunda daha belirgin şekilde iyileşmiştir (7).
• LDL (kötü kolesterol) ve açlık kan şekeri seviyeleri her iki grup için de düşüş göstermiştir (8).
• Ancak, hızlı kilo kaybı sonrasında bazal metabolizma hızı daha fazla düşebilmektedir. (9).

3. VLCD’nin Olası Yan Etkileri ve Riskleri

3.1 Metabolik ve Fiziksel Yan Etkiler

• Kas kütlesinde belirgin azalma riski bulunmaktadır (10).
• Yorgunluk, baş ağrısı, elektrolit dengesizlikleri ve baş dönmesi vb. (11).

3.2 Safra Taşı Riski

• VLCD uygulayan bireylerin %12-25’inde safra taşı oluşumu gözlenmiştir(12).

3.3 Kilo Geri Alımı

• VLCD sonrasında verilen kiloların büyük bir kısmı 2 yıl içinde geri alınmaktadır (14).
• NHLBI uzman paneli, uzun vadeli başarı açısından geleneksel düşük kalorili diyetleri, çok düşük kalorili diyetlere tercih etmektedir (15).

4. VLCD’nin Uygulanması ve Tıbbi Gözetim Önemi

4.1 Kimler İçin Uygulanabilirliği Vardır?

• BMI ≥ 35 kg/m² olan bireyler (16).
• Tip 2 diyabet hastaları (17).
• Tıkayıcı uyku apnesi teşhisi konmuş bireyler (18).
• Bariatrik cerrahi öncesinde kilo kaybı sağlamak isteyenler (19).

4.2 Tıbbi Gözetim Olmadan Uygulanmamalıdır!

• ABD’de, VLCD uygulayan bireyler 2 haftada bir doktor kontrolünden geçmektedir (20).
• Tıbbi gözetim olmadan yapılan VLCD uygulamaları ciddi komplikasyonlara ve hatta ölüme yol açabilmektedir (21).

5. Sonuç ve Öneriler

• VLCD’ler, belirli tıbbi durumlar için etkili bir kısa vadeli çözüm olabilsede, uzun vadede kilo yönetimi açısından geleneksel düşük kalorili diyetlerden daha avantajlı olduğunu söylenemez.
• Hızlı kilo kaybı, metabolizma hızını düşürebilir ve kilo geri alım riskini artırabilir.
• Bu tür diyetler yalnızca doktor ve diyetisyen kontrolünde ve belirli bir tıbbi endikasyonla uygulanmalıdır.
• Daha sürdürülebilir ve dengeli beslenme yöntemleri uzun vadede daha başarılı sonuçlar verebilir.

Bu konuyla ilgili aklınıza takılanlar için iletişim sayfamdan bana ulaşabilirsiniz. Sağlıkla Kalın…